De gerechtsdeurwaarder twee maal over de vloer?
Het Hof van Cassatie heeft zich in twee relatief recente arresten uitgesproken over de situatie van de zogeheten ‘dubbele betekening’ of ‘opeenvolgende betekeningen’.
De betekening van een uitspraak: algemene principes
Wanneer men betrokken is bij een procedure voor een rechtbank en een uitspraak wordt geveld, dan kan een van de procespartijen (meestal de winnende partij) deze uitspraak door een gerechtsdeurwaarder laten betekenen aan de andere procespartij(en).
De gerechtsdeurwaarder begeeft zich dan naar de woonplaats van die partij om een betekeningsexploot (dit is een officieel document dat wordt opgesteld door de gerechtsdeurwaarder) af te geven waaraan een kopie van de uitspraak is gehecht. Als die partij niet aangetroffen wordt kan de gerechtsdeurwaarder dit document afgeven aan een bloedverwant, aanverwant, dienstbode of aangestelde van die partij (bijvoorbeeld een personeelslid, de echtgenoot, etc.) Als er ook geen aangestelde aanwezig is, dan zal de gerechtsdeurwaarder het document achterlaten in de brievenbus.
Welk belang heeft men om een rechterlijke beslissing te laten betekenen door een gerechtsdeurwaarder?
Een belangrijke reden is dat de betekening de vervaltermijn doet starten voor het aanwenden van een rechtsmiddel tegen de betekende uitspraak (verzet, hoger beroep, derdenverzet, voorziening in cassatie, etc.) Voor het instellen van een verzet of een hoger beroep bijvoorbeeld bedraagt deze termijn in principe 1 maand vanaf de betekening van het vonnis. Wanneer deze termijn verstreken is, is het niet langer mogelijk om een rechtsmiddel aan te wenden. Hierdoor wordt de uitspraak dus definitief, de zaak kan niet opnieuw voorgelegd worden aan een rechter, zelfs indien u zou vinden dat de eerste uitspraak niet juist of onrechtvaardig is. Doordat de uitspraak definitief wordt, zal ze in principe risicoloos gedwongen uitgevoerd kunnen worden (bijvoorbeeld door beslag te leggen).
Dubbele of opeenvolgende betekeningen
De specifieke situatie waarover het Hof van Cassatie zich heeft uitgesproken is weliswaar niet alledaags, maar is evenmin uitzonderlijk.
Het gaat om de situatie waarbij een gerechtsdeurwaarder eenzelfde uitspraak 2 keer betekent aan dezelfde partij. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat een gerechtsdeurwaarder een vonnis een eerste keer betekent op het ene adres van de verliezende partij (bv. de maatschappelijke zetel van een vennootschap of de officiële woonplaats van een natuurlijke persoon). Enkele dagen later betekent de gerechtsdeurwaarder datzelfde vonnis nogmaals aan diezelfde verliezende partij, maar ditmaal op een ander adres (bv. op het vestigingsadres van een vennootschap of op het verblijfsadres van een natuurlijke persoon). Een ander voorbeeld is dat het eerste betekeningsexploot een (tik)fout bevat in het adres van de verliezende partij. De gerechtsdeurwaarder merkt dit enkele dagen later op. Hij wil die vergissing rechtzetten en gaat opnieuw langs bij dezelfde partij, op hetzelfde adres, met een tweede (verbeterd) betekeningsexploot. Het is gebruikelijk dat de gerechtsdeurwaarder bovenaan dit tweede exploot vermeldt dat het “de eerste betekening annuleert en vervangt”.
In deze situaties kan men zich de vraag stellen vanaf wanneer de termijn voor het aanwenden van een rechtsmiddel aanvangt: vanaf de datum van de eerste of de tweede betekening?
Het Hof van Cassatie heeft in zijn arresten van 11 mei 2017 en 2 november 2017 geoordeeld dat de datum van de eerste betekening van doorslaggevend belang is, voor zover die betekening regelmatig of rechtsgeldig is. In het arrest van 11 mei 2017 werd zelfs overwogen dat “de omstandigheid dat een tweede betekening, op een ander adres, is gebeurd met de vermelding dat zij ‘de eerste betekening annuleert en vervangt’, waarbij die eerste betekening een materiële vergissing in het adres bevatte, geen afbreuk doet aan de gevolgen van die eerste betekening, waarvan de regelmatigheid niet wordt betwist.”
In de zaken die aanleiding hebben gegeven tot deze cassatiearresten hadden de eisende partijen de datum van de tweede betekening in aanmerking genomen voor het berekenen van de termijn om cassatie aan te tekenen (3 maanden na de betekening). Dit is volgens het Hof van Cassatie evenwel niet correct. Volgens het Hof moet men beginnen tellen vanaf de datum van de eerste betekening. Omdat de datum van die eerste betekening (op het moment van het instellen van het cassatieberoep) reeds meer dan 3 maanden in het verleden lag, was het cassatieberoep laattijdig ingesteld en werd het afgewezen als niet-ontvankelijk.
Een verkeerde berekening van de rechtsmiddelentermijn kan dus ernstige gevolgen hebben. Door de laattijdigheid en niet-ontvankelijkheid van een rechtsmiddel kan en mag een rechtbank of hof een zaak namelijk niet ten gronde bestuderen en beoordelen.
Besluit
Wanneer u een gerechtsdeurwaarder over de vloer krijgt voor een betekening is het van groot belang dat u uw advocaat daarvan zo snel mogelijk inlicht. U doet er goed aan om uw advocaat zo volledig mogelijk in te lichten, bijvoorbeeld ook over het feit dat u enkele dagen daarna een gelijkaardig document heeft ontvangen waarop vermeld werd dat “dit exploot de eerste betekening annuleert en vervangt”. Uit de bovenstaande cassatierechtspraak blijkt namelijk dat deze vermelding niet verhindert dat die eerste betekening kan gelden als startpunt voor het berekenen van de rechtsmiddelentermijn.
Van Steenbrugge Advocaten heeft een ondernemingscel en een strafcel met medewerkers die ervaring hebben in het burgerlijk procesrecht en het strafprocesrecht.
Aarzel niet om ons te contacteren indien een uitspraak aan u wordt betekend.
Wij staan u graag bij om de opportuniteit van het aanwenden van een rechtsmiddel te beoordelen en om de daarvoor geldende vervaltermijn in het oog te houden.
Bronnen
De volledige tekst van de cassatiearresten kan u terugvinden via deze link:
- Cass. (1e k.) AR F.16.0092.F, 11 mei 2017 (État belge / J.-M.B., M.-O.D.) :
“La circonstance qu’une seconde signification, à une autre adresse du demandeur, ait eu lieu, à la requête des défendeurs, le 25 avril 2016, avec la mention qu’elle « annule et remplace la signification faite le 15 avril 2016 […], ladite signification comportant une erreur matérielle dans l’adresse de signification » ne prive pas d’effet la première signification, dont la régularité n’est pas contestée.”
- Cass. (1e k.) AR C.15.0302.N, 2 november 2017 (AE nv / Flexsoft bvba, Flexsoft nv):
“Indien een partij een rechterlijke beslissing meermaals, op verschillende data, betekent aan eenzelfde persoon, neemt de termijn om een cassatieberoep in te stellen een aanvang bij de eerste geldige betekening. Dat cassatieberoep kan niet rechtsgeldig worden ingesteld tenzij het geschiedt binnen de termijn die eerst eindigt.”
