In een historische uitspraak heeft de Rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling Mechelen De Lijn op 5 december 2023 veroordeeld voor het structureel discrimineren van rolstoelgebruikers. Deze beslissing, gebaseerd op het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap en het Gelijkekansendecreet van 10 juli 2008, markeert een cruciale stap voorwaarts in het garanderen van gelijke toegang tot openbaar vervoer.
Vier moedige rolstoelgebruikers en UNIA, vertegenwoordigd door Johan Heymans en Yasmina El Kaddouri, hebben de handschoen opgenomen tegen De Lijn. Hun klachten over ontoegankelijke bussen door een gebrek aan materiaal om de oprijplaats neer te laten of zelfs flagrante weigeringen door chauffeurs om toegang tot hun bus te verlenen, werden door de rechter erkend als schendingen van de fundamentele rechten van de eisers. De rechtbank benadrukte daarbij dat de door De Lijn reeds genomen maatregelen om de toegankelijkheid te vergroten niet doeltreffend waren nu deze er klaarblijkelijk niet voor zorgen dat personen met een handicap zelfstandig kunnen deelnemen aan het openbaar vervoer. Er werd daarbij door de rechters het belang van het openbaar vervoer onderstreept als een essentieel aspect van het dagelijks leven waar rolstoelgebruikers volledig aan moeten kunnen deelnemen.
Waarom is deze uitspraak zo belangrijk?
1. Het beschermt de basisrechten van mensen met een beperking: Deze uitspraak biedt hoop aan de talloze rolstoelgebruikers die vaak ontmoedigd zijn om op te komen voor hun basisrechten. Het stuurt een krachtige boodschap dat discriminatie onaanvaardbaar is en dat gerechtigheid mogelijk is.
2. Een uitspraak gesteund op internationale instrumenten: De rechtbank heeft onder meer het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap aangehaald om de rechten van onze cliënten te waarborgen. Dit is een unicum en bevestigt dat deze internationale instrumenten rechtstreeks doorwerken in de Belgische juridisch orde. Het toont verder aan dat het beschermen van mensenrechten en de interpretatie van de verplichtingen op dat vlak gestoeld moet worden op een samenlezen van verschillende nationale en internationale instrumenten.
3. Er werd een patroon van discriminatie vastgesteld: de rechters weerhielden verder een patroon van discriminatie, zoals voorzien in artikel 36 van het Gelijkekansendecreet, in hoofde van De Lijn doordat verschillende mensen, los van elkaar, klachten in handen van UNIA tegen De Lijn hadden neergelegd. Het gevolg hiervan is dat er een omkering van de bewijslast plaatsvindt. Het komt daarbij toe aan De Lijn om aan te tonen dat er geen sprake is van discriminatie, een belangrijke stap om organisaties verantwoordelijk te houden voor hun acties.
De opgelegde schadevergoeding van 650 euro per eiser is niet alleen een symbolische straf, maar ook een financiële prikkel voor De Lijn om onmiddellijk concrete maatregelen te nemen.
Laten we hopen dat deze uitspraak niet alleen een keerpunt is voor De Lijn, maar ook een inspiratie voor andere organisaties om inclusie en gelijke kansen serieus te nemen. Discriminatie heeft geen plaats in onze samenleving, en deze uitspraak bewijst dat de wet aan de zijde staat van degenen die strijden voor gelijkheid.
