stairway-1136071_1280

Seksueel misbruik in de Kerk

Sinds de jaren 90 staat VSA tientallen slachtoffers van seksueel misbruik bij en gaat het tot het uiterste in de juridische zoektocht naar gerechtigheid. VSA werkte hiervoor een tweesporentraject uit. Enerzijds werd er een burgerrechtelijke claim ingesteld tegen de verantwoordelijken van de doofpotpolitiek in de kerk, in de vorm van een class action tegen het Vaticaan (met name de Heilige Stoel als hoofdorgaan van de Rooms Katholieke Kerk) en de Belgische bisschoppen. Anderzijds werd ingezet op de strafzaak ‘Operatie Kelk’ en het vrijwaren van de cruciale stukken afkomstig uit het aartsbisdom. In parallel stond VSA verschillende slachtoffers bij in het kader van de bemiddelingsprocedure voor het Centrum van Arbitrage inzake Seksueel Misbruik in Brussel.

Operatie Kelk

Burgerlijke claim tegen de Heilige Stoel

Januari 2000
Commissie Halsberghe
Maart 2010
Commissie Adriaenssens
23 april 2010
Danneels-tapes dwingen de Kerk tot publieke bekentenissen.
4 juni 2010
Priester Devillé doet aangifte van
> 1000 dossiers van seksueel misbruik aan Federale Gerechtelijke Politie.
21 juni 2010
Start gerechtelijk onderzoek 'Operatie Kelk'
24 juni 2010
Huiszoekingen in de Sint-Rombautskathedraal, het aartsbisschoppelijk paleis en de woning en burelen van aartsbisschop kardinaal Danneels te Mechelen. 931 dozen worden in beslag genomen.
9 september 2010
Kamer van Inbeschuldigingstelling (KIB) beslist tot opheffing van de inbeslagnames en nietigverklaring van de huiszoekingen van 24 juni 2010.
12 oktober 2010
Hof van Cassatie verbreekt het arrest van de KIB van 9 september 2010 omdat de slachtoffers op onwettige wijze niet waren opgeroepen voor de zitting van de KIB.
8 maart 2011
Federaal Parket beslist om het onderzoek naar zich toe te trekken.
18 december 2012
KIB beslist dat de inbeslaggenomen stukken uit het strafdossier moeten worden verwijderd en bewaard moeten worden ter griffie. Het verzoek van het aartsbisdom en wijlen Godfried Danneels om de stukken aan hen terug te geven, wordt afgewezen.
20 maart 2014
KIB beslist tot teruggave van de inbeslaggenomen stukken aan het aartsbisdom. De slachtoffers worden opnieuw niet opgeroepen en worden niet in kennis gesteld van deze beslissing.
1 september 2014
Onderzoek wordt afgesloten door de onderzoeksrechter en het dossier wordt overgemaakt aan het Federaal Parket voor het opstellen van een eindvordering.
28 april 2016
Eerste zitting van de Raadkamer te Brussel m.o.o. de regeling der rechtspleging, die wordt uitgesteld n.a.v. een verzoek tot bijkomend onderzoek van een aantal burgerlijke partijen.
23 oktober 2020
Slachtoffers krijgen opnieuw inzage in het dossier en stellen vast dat de 931 dozen met inbeslaggenomen stukken reeds in maart 2014 waren teruggegeven aan het aartsbisdom.
9 november 2020
Tweede zitting van de Raadkamer te Brussel m.o.o. de regeling der rechtspleging, waarop een procedureel probleem wordt vastgesteld.
29 april 2021
KIB vraagt het Federaal Parket om een nieuwe eindvordering op te stellen. Tot op heden heeft het parket dit om onduidelijke redenen nog niet gedaan waardoor het onderzoek nog steeds niet formeel kon worden afgesloten.
12 juli 2011
Dagvaarding t.a.v. de Heilige Stoel, de Belgische bisschoppen en de hogere oversten van de religieuze ordes en congregaties m.o.o. bekomen van schadevergoeding voor de slachtoffers wegens de doofpotpolitiek rond seksueel misbruik.  
1 oktober 2013
De burgerlijke rechtbank Gent oordeelt dat de Heilige Stoel immuun is voor rechtsvervolging in België.
25 februari 2016
Hof van Beroep Gent bevestigt het vonnis van 1 oktober 2013 dat stelt dat de Heilige Stoel immuun is voor rechtsvervolging in België.
2 februari 2017
Slachtoffers dienen verzoekschrift in bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) tegen België wegens schending van hun recht op toegang tot de rechter (artikel 6, §1 EVRM)
12 oktober 2021
EHRM oordeelt dat de Heilige Stoel zich kan beroepen op de staatsimmuniteit.
12 januari 2021
Verzoek VSA tot verzending zaak naar de Grote Kamer van het EHRM
28 februari 2022
Grote Kamer wijst het verzoek tot herbeoordeling af.

Hoe gaat het nu verder?

De strijd van VSA gaat onvermoeibaar door totdat er gerechtigheid komt voor de slachtoffers. Zo zal VSA, nadat Operatie Kelk definitief op een sisser zal zijn geëindigd omwille van de wegmaking van al het bewijsmateriaal, naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens trekken om de Belgische justitie hiervoor aansprakelijk te stellen.

Lees ook ‘Operatie Kerk’

Walter Van Steenbrugge neemt in dit openhartige boek geen blad voor de mond. In zijn rijke carrière als topadvocaat zijn er twee dossiers die indruk op hem hebben gemaakt: Operatie Kelk en het Euthanasieproces.

Zowel in zijn gevecht voor de slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk als in zijn strijd voor de artsen die euthanasie verleenden aan Tine Nys, botste meester Van Steenbrugge op machinaties die verborgen bleven maar de koers van de rechtszaken beïnvloedden. Een reconstructie van de feiten laat de lezer ontdekken hoe de hand van de Kerk en het Vaticaan het grondrecht op een fair trial in gevaar brengt.

In dit boek vertelt Walter Van Steenbrugge hoe beide zaken zijn verlopen, waar het stokte en hoe hij vocht tegen hogere machten. Een inkijk in de afwegingen die (niet zouden mogen) spelen bij Vrouwe Justitia.

FAQ aan Walter Van Steenbrugge i.v.m. ‘Operatie Kerk’

Uiteraard! Het zou een daad van waanzin zijn als ik de malfuncties uit de juridische wereld openbaar zou maken zonder elk gerapporteerd feit ook te kunnen staven met stukken.

De beschreven malfuncties zijn schokkend, en het is intriest dat ik ze wereldkundig moet maken, maar ze liggen allemaal vast in stukken die geraadpleegd kunnen worden en ik roep iedereen op om dat ook te doen en niet weg te kijken. Ze kunnen een basis zijn om te remediëren en ervoor te zorgen dat onze grondrechten gevrijwaard worden, als slachtoffer én als burger.

Zo zijn er in Operatie Kelk twee clandestiene, dus geheime zittingen georganiseerd – ongezien. Het gevecht om de dossierstukken uit Operatie Kelk, waarbij de Kerk een enorme procedure-oorlog voerde om de kartonnen dozen uit het bisdom terug in hun bezit te krijgen, is ronduit op een illegale manier verlopen. Nadat de K.I. beslist had dat de stukken in het dossier hoorden te blijven, zodat toekomstige slachtoffers ze nog konden inkijken, werd een geheime zitting georganiseerd waarvan noch de burgerlijke partij, de slachtoffers dus, noch de onderzoeksrechter op de hoogte was. Die zitting werd voorgezeten door .. en heeft tot gevolg gehad dat de stukken teruggegeven werden aan de Kerk, waardoor het onderzoek onthoofd werd. Opnieuw : al deze feiten kunnen nagetrokken worden en worden bewezen door zittingsbladen, vonnissen etc.

Hier vanop de eerste rij getuige van zijn en gewoon wegkijken en zwijgen zou een daad van schuldig verzuim zijn.
De slachtoffers hebben recht op een eerlijk proces, en de burger op de verzekering van een correcte rechtsgang en dus een onafhankelijk functionerende justitie.

De bevolking heeft recht op informatie over de gang van zaken bij behandeling van maatschappelijk zeer relevante thema’s,  in het geval van sexueel misbruik in de kerk en het euthanasieproces houdt dit helaas belangrijke schendingen van fundamentele rechten(*) in.

Als ik die niet onder de aandacht zou brengen en alles gewoon “laat passeren” kleeft een stuk medeverantwoordelijkheid voor het afbreken van onze rechtsstaat aan mij, en dat wil ik niet. Ik heb mijn halve leven gevochten voor de opbouw en versterking ervan.

 

(*1) Slachtoffers kregen geen toegang tot de rechter

Bij het proces van het sexueel misbruik werd in het burgerlijke luik de slachtoffers de toegang tot de rechter ontzegd, omdat de rechtbank het proceduremiddel van het vaticaan heeft aanvaard. Dit resulteerde in straffeloosheid van kindermisbruikers en hun oversten, binnen het instituut dat haar leden opdracht gaf sexueel misbruik toe te dekken en dus niet liet ophouden. “Wij zijn onaantastbaar, staan boven de rechter en boven de wet en zullen dus straffeloos blijven” was de stelling va het vaticaan die door de wereldlijke rechtbank werd gevolgd.

(*2) Slachtoffers kregen geen fair trial

In het strafrechtelijke deel van de zaak werd de slachtoffers – ondanks artikel 6 vh EVRM, de belgische wet en de cassatierechtspraak – recht op tegenspraak ontzegd bij de beslissing om de vele kartons stukken van de kerk die in beslag genomen werden, weg te maken. Die beslissing werd in clandestiene procedures genomen.  Het gaat dus eerder om puur bedrog, waarbij de slachtoffers bewust niet werden betrokken bij de procedures die het lot bepaalden van de kroonbewijzen. 

(*”) Bij het euthanasieproces is de essentiële democratische dynamiek van elkaar controlerende machten volledig afwezig gebleken, waardoor een onverklaarbare procesgang tot gevolg had dat justitie menslievende dokters als gifmoordenaars terecht liet staan in een peperduur assisenproces.

Bij de euthanasiezaak heb ik het onverklaarbare traject van de aanklacht tot en met het proces in een helder feitenrelaas neergeschreven. Elk stuk waarnaar verwezen wordt kan worden opgevraagd bij de uitgeverij.

Waardig sterven is een fundamentele materie met enorm maatschappelijk impact, het gelopen traject is dan ook ronduit onaanvaardbaar en schreeuwt om verklaringen. Daarom werd het aan het parlement en de hoge raad voorgelegd. Helaas is het zonder verder onderzoek gebleven. En voorlopig ook onder de deksels.

 

 

Gezien de enorme maatschappelijke relevantie van de beide processen leek het mij inderdaad absoluut noodzakelijk om mensen bewust te maken van deze malfuncties.

Ik vond het ook belangrijk niet langer te wachten : in het proces van de euthanasie zijn de kaarten geschud, gelukkig met positief gevolg. De artsen zijn vrijgesproken door de volksjury, waarop een zware, hardnekkige procedure van de advocaten van de tegenpartij volgde. De vrijspraak is nu dus ook bevestigd door de beroepsrechters.

Tenslotte heeft het grondwettelijk hof ook uitspraak gedaan over de ongrondwettigheid van de euthanasie wet en dus bij uitbreiding van het proces zelf. Het kan immers niet dat geen onderscheid gemaakt wordt tussen overtreding van proceduriële en overtreding van inhoudelijke voorwaarden, de bestraffing ervan kan nooit even zwaar zijn.

Er dient dus dringend wetgevend werk verricht te worden, maar helaas is de uitspraak al een jaar oud en is er nog steeds niets gedaan.

Voor wat betreft Operatie Kelk, de onthoofde strafzaak die nog steeds lopend is, worden de wachttijden absurd en de vertragingen onverantwoord. De verklaring hiervoor ligt bij het feit dat het OM de moed niet heeft deze zaak opnieuw voor de rechter te brengen, aangezien in het dossier nu ook de pijnlijke, onrechtmatige en onwettelijke verdwijdering van de belangrijkste bewijsstukken zit. Het lijkt erop dat men hoopt dat dit dossier zal verdampen, terwijl wij op de behandeling wachten om nadien naar het Europees Hof te gaan en de veroordeling van België te vragen voor het ontluisterende justitiële traject dat werd afgelegd.

Uiteraard komt er wellicht reactie, justitie houdt niet van kritiek en al zeker niet als het uit haar eigen rangen komt. Justitie is niet gewend aan controles, audits of feedback. Het enige orgaan dat in het leven is geroepen om de werking van het gerecht te onderzoeken is de Hoge Raad voor Justitie. Helaas gaf ook zij niet thuis. Deze Raad is eerder beschermend dan controlerend gebleken.

Nochtans is zo’n controle heel erg nodig, en kan de bezorgdheid dat de onafhankelijkheid hiermee aangetast zou worden geen vrijbrief zijn voor onverantwoordelijkheid. Dat er nooit een uitleg diende te komen over het op zijn minst bijzonder te noemen verloop van de beide processen is eigenlijk niet te geloven en ronduit gevaarlijk.

Het boek is daarom een appel om nieuwe structuren te installeren, een dringende vraag naar meer controle en transparantie. Politie en parket zijn vandaag de machtigste instituten – op zich is daar niets mis mee, op voorwaarde dat hun acties gecontroleerd kunnen worden en dat er transparantie is. Dat hierover geen discussie in het parlement komt is een democratie onwaardig.

Het is de eerste keer in 37 jaar advocatuur dat ik een boek schrijf over door mij gevoerde processen. Ik had dat al veel eerder kunnnen doen en over veel sensationelere zaken. Ik heb altijd een zeer grote terughoudenheid gehad wat betreft het rapporteren over processen. Over disfuncties in justitie heb ik wel eerder geschreven. De disfuncties in deze 2 cases waren té brutaal, te fundamenteel en te ingrijpend om er niets mee te doen. Ik wilde niet medeplichtig zijn aan het toedekken en doodzwijgen van zware onregelmatigheden bij justitie.

Mijn eerste pogingen om het gebeurde te laten onderzoeken via de gebruikelijke wegen (nml Hoge Raad en Parlement) zijn helaas op een sisser uitgedraaid.

De Hoge Raad bleek eerder een beschermend dan een controlerend orgaan, en ook in het parlement is verder onderzoek er niet van gekomen. Ondanks het feit dat de aanwezige parlementariërs met ruime meerderheid hadden beslist dat het absoluut nooodzakelijk was om de vreemde procesgang verder te onderzoeken, heeft de afwezigheid van vele parlementsleden ervoor gezorgd dat het uiteindelijke resultaat van de stemming negatief was voor het verdere onderzoek.

Bovendien lijkt het oplijsten van maatschappelijk relevante onregelmatigheden bij justitie mij nu niet de meest commerciële actie. Ook de kerkzaak zelf heeft het advocatenkantoor handenvol geld gekòst, niet opgebracht.

Tenslotte denk ik dat het ook voor de slachtoffers (àlle slachtoffers, niet alleen de 154 die zich bij ons op kantoor hebben aangemeld) belangrijk is dat ze alle feitelijkheden nog een keer op een rij zien, en hierdoor een stuk erkenning ervaren. Zij hebben het recht om heel precies te weten welke krachten gespeeld hebben om hun schreeuw naar erkenning de kop in te drukken, en de bevolking behoort te weten dat de slachtoffers nooit gehoord zijn geworden. De slachtoffers van sexueel misbruik in de kerk hebben geen proces verloren, ze hebben gewoon geen proces gekregen.

Absoluut niet. Complotten zijn speculaties, suggesties. Hier gaat het over ruw feitenmateriaal. Over – helaas! – pure realiteit. Alle stukken waarnaar verwezen wordt, kunnen bekeken worden.

Het is natuurlijk in het belang van de personen die een malafiede rol hebben gespeeld, om het boek op deze manier weg te zetten. Wat zou moeten gebeuren is dat de onregelmatigheden tot op het bot onderzocht worden, en de protagonisten ondervraagd worden over hun rol. (wat ik ook heb gevraagd – helaas zonder gevolg.)

In het euthanasieproces heeft de belastingbetaler miljoenen betaald voor een proces dat op alle vlakken een miskleun was : op menselijk vak, op juridisch vlak, en op vlak van de internationale imagoschade die  Belgie heeft geleden. Het proces had er nooit mogen komen, zo oordeelde ook het Grondwettelijk Hof. De belastingbetaler heeft dus het recht om te weten waarom dat proces is gevoerd en wat daarachter zat. Het boek zou hier een aanzet toe moeten zijn. Dat hoop ik echt te bereiken, het is nog niet te laat.

Voor de slachtoffers: een overzicht van de naakte feiten, een heldere oplijsting van wat met hun belangen gebeurd is. (plus zie hierboven)

Voor alle mensen die doordrongen zijn van het belang van waardig sterven: het verderzetten van de strijd.

Als de dokters waren veroordeeld, zouden doodzieke mensen nu liggen creperen, omdat geen dokter gevonden zou kunnen gevonden worden die bereid is hen te helpen waardig afscheid te nemen van het leven.

De wetgevende macht moet nu dringend huiswerk maken (arrest Grondwettelijk Hof) en een gedeeltelijk nieuwe euthanasiewet schrijven. Dit is ongelooflijk urgent, het is niet geoorloofd deze materie onbehandeld te laten.

Voor de maatschappij: dit mag nooit meer gebeuren. We mogen als gemeenschap niet meer toelaten dat bewust onrechtmatigheden gebeuren.

Voor de rechtsstaat: het euthanasieproces heeft ook de enorme macht van het OM in assisen blootgelegd. Het heeft getoond dat, in tegenstelling tot wat de wet voorschrijft,  er geen sprake is van “gelijke” procespartijen.

In hetzelfde kleed als de rechter en als “vertegenwoordiger van de maatschappij” is de invloed van het O.M. op de jury enorm, waardoor rekening moet gehouden worden met het impact van deze partij op de volksjury, los van hun argumenten of de inhoud van hun stellingen.

(6:6 uitslag, de helft van de stemmen verklaarden de dokter schuldig in een proces dat volgens het Grondwettelijk Hof zelfs niet had mogen plaats vinden. Beste bewijs dat een enorme druk uitging van OM, en dat is niet gezond.)

Jonge advocaten zouden dit boek best lezen, en zich bewust worden van deze bedreigende fase in justitie.

Hevige: alle betrokkenen in deze huiveringwekkende trajecten zullen uiteraard niet onberoerd blijven bij het lezen van dit relaas.

Ik hoop ook op verontwaardiging, als motor van verandering.

En tenslotte denk ik ook positeve reacties te zullen ontvangen van alle mensen die geven om de rechtsstaat, van de artsen, van mensen die getroost kunnen worden met de gedachte aan een waardig afscheid.

We kregen geen ongelijk. De ene zaak is nog niet ten einde, in de andere kregen we gelijk.

Dat het nodig was om slachtoffers de toegang tot de rechter te ontzeggen en de belangrijkste getuigstukken uit het dossier te laten verdwijnen, zijn gebeurtenissen die het grote gelijk aantonen. Er kan geen ongelijk gekregen worden in een proces dat zelfs  niet is kunnen gevoerd worden.

Vermits Operatie Kelk (strafzaak) nog hangende is, moet nog door een rechter geoordeeld worden. Helaas kan daar niet veel van verwacht worden, de stukken zijn immers weg.

Dan kan nog naar Europees Hof gegaan worden om aan te klagen hoe de Belgische justitie dit dossier op een totaal onacceptabele manier kapot geprutst heeft.

Naar aanleiding van deze processen en de analyse achteraf zouden aanbevelingen en veranderingen moeten plaats vinden, structuren geïnstalleerd,  zodat machten gecontroleerd worden en dit nooit meer kan gebeuren.

Ik mag hopen van niet, dat zou wel erg zijn. “Operatie Kerk” is een confronterend maar constructief boek, dat stof aanreikt voor reflectie en analyse. Ik weet zeker mensen die het goed voor hebben met justitie hier verder op zullen bouwen en de nodige aanbevelingen doen, met hopelijk belangrijke structurele verbeteringen tot gevolg.

Voor de rest ben ik er niet echt mee bezig, als men mij als nestbevuiler wil afschilderen dan neem ik dat er graag bij. Aanpakken van schendingen van mensenrechten zijn nooit populair bij degenen die ze schenden. Die prijs betaal ik graag  voor het blootleggen van onrechtvaardigheden.

Absoluut, ze heeft samen met mij dat traject volledig afgelopen. Zoals u weet is haar specialisatie zedendelicten, en ze veroordeelt net als mij de ontoelaatare onrechtmatigheden. In het assisenproces van de euthanasie stond ze aan mijn zijde. Ze heeft dat proces “het meest nutteloze  proces ooit” genoemd.

Bovendien is het aanklagen van wantoestanden niet iets wat je alleen doet, het vergt tijd, inspanning, moed en vooral een gans team.