Foto Kurt

Terreurproces in New York begint: hoe Sayfullo Saipov een jonge moeder uit West-Vlaanderen de dood injoeg

In New York begint vandaag het proces tegen Sayfullo Saipov. Saipov zaaide op 31 oktober 2017 terreur in Manhattan. Hij ramde met zijn pick-uptruck argeloze fietsers en voetgangers. Er vielen 8 doden, onder wie ook Ann-Laure Decadt uit Oostnieuwkerke in West-Vlaanderen. De dader van het bloedbad was een geradicaliseerde IS-sympathisant uit New Jersey. Over de schuld van Sayfullo Saipov bestaat weinig twijfel. Hij riskeert of levenslange celstraf of de doodstraf. De zussen en moeder van het West-Vlaamse slachtoffer komen eerstdaags in New York getuigen. VS-correspondent Björn Soenens schetst de contouren van het strafproces dat maanden kan duren. 

analyse
Björn Soenens
Björn Soenens is Amerikacorrespondent voor VRT NWS. Hij woont in Brooklyn, New York City.

Ik herinner het mij nog levendig. Het was de middag van Halloween toen het drama in New York zich voltrok. Vijf lange minuten in de namiddag van 31 oktober 2017, tussen vijf over drie en tien over drie, reed Sayfullo Saipov met zijn Ford Super Duty pick-uptruck in op fietsers en voetgangers aan West Street in Manhattan. Een fietspad langs de Hudsonrivier dat elke dag druk wordt gebruikt door toeristen. Het was de zwaarste terreuraanslag in New York sinds 9/11.

Eerst reed Saipov acht fietsers en voetgangers dood op het brede pad, daarna ramde hij z’n truck tegen een schoolbus. Hij kwam zijn auto uitgerend, schreeuwde "Allahu akbar" en begon wild met twee geweren te zwaaien. Later bleken de wapens een onschuldige luchtkarabijn en een paintball-geweer. Saipov werd op straat in de buik geschoten door een politieman, en gearresteerd. In zijn auto lag een vlag van IS en een handgeschreven verklaring van trouw aan de islamistische terreurgroep. 

Sayfullo Saipov: de toen 29-jarige dader van de terreuraanslag in New York op 31 oktober 2017.
AFP

BEKIJK - Opnieuw wordt New York opgeschrikt in 2017 door een terreuraanslag

Videospeler inladen...

Eén van de betreurde slachtoffers van de terreur op Halloween was een jonge Vlaamse vrouw, Ann-Laure Decadt uit Oostnieuwkerke (Staden): 31 jaar, moeder van twee kinderen, een zoontje van drie en een baby van amper 3 maanden. Ze was in New York voor een droomvakantie met haar moeder en twee zussen. Ze had geen schijn van een kans toen Saipov met zijn truck langs de achterkant op haar fiets inbeukte. 

Ook twee Amerikanen stierven en vijf Argentijnse toeristen. De vijf Argentijnse doden waren allemaal ex-klasgenoten die vierden dat ze 30 jaar ervoor samen waren afgestudeerd aan hun middelbare school. De verjaardag eindigde in een nachtmerrie. Twee Belgen raakten zwaargewond. Eén ervan, een vrouw, moest twee ledematen laten amputeren. 

Immigrant uit Oezbekistan

Sayfullo Saipov was 29 jaar, getrouwd, en vader van drie kinderen op het ogenblik van zijn daad. Zeven jaar voor de aanslag immigreerde Saipov vanuit Oezbekistan naar de VS. Hij had de loterij gewonnen voor een green card.

Saipov was een boekhouder in Oezbekistan toen hij als 22-jarige naar de VS uitweek. Na omzwervingen in Ohio en Florida kwam hij terecht in Paterson, New Jersey. Hij werkte aanvankelijk als trucker en later als chauffeur bij Uber. Chronisch slechtgehumeurd verloor hij geregeld zijn baan. In 2015, twee jaar voor de aanslag, werd hij nog door de FBI ondervraagd over zijn contacten met twee vermeende terroristen. Er werd geen zaak tegen hem opgestart. 

Saipov kon na zijn terreurdaad worden ingerekend door de NYPD.

Erg religieus was Saipov niet in zijn beginjaren in Amerika, maar hij geraakte wel geregeld in gevechten en ruzies verwikkeld. Een jongeman met een kort lontje. In de maanden voor de terreurdaad bracht Saipov veel tijd door in zijn lokale moskee in New Jersey, een gebedshuis dat door de New Yorkse NYPD extra in de gaten werd gehouden.

Saipov radicaliseerde zonder dat zijn omgeving het merkte, zeggen zijn familieleden, terwijl later bleek dat hij al maanden met het plan rondliep om een aanslag te plegen. Hij bestudeerde instructiefilmpjes van IS over hoe je terreur zaait met een voertuig. 

Tegen de politie zei hij dat hij Halloween doelbewust had uitgekozen om een bloedbad aan te richten. Vooraf had hij een testrit gemaakt met een truck op het parcours van de aanslag

Björn Soenens, VS-correspondent

Zijn plan mislukte deels. Saipov had verwacht en gehoopt dat er zich op dat moment veel méér fietsers en voetgangers op het pad zouden bevinden op Halloween. Hij had vooral gehoopt méér slachtoffers te maken. Nadat hij door de politie was neergeschoten, vroeg hij om de IS-vlag op te hangen in zijn ziekenhuiskamer. Hij was opgetogen en blij over zijn terreurdaad, zei hij. Spijt heeft hij niet. 

Sinds zijn terreurdaad is het trouwens door paaltjes onmogelijk gemaakt om nog met een auto op het fietspad te geraken aan de westkant van New York.

Saipov riskeert de federale doodstraf

Ruim vijf jaar later staat Sayfullo Saipov terecht voor de rechtbank in New York. Het proces moest eigenlijk al beginnen in 2019, maar werd door corona keer op keer uitgesteld. Hij wordt beschuldigd van achtvoudige moord, en twaalf pogingen tot moord. Hij wordt ook aangeklaagd voor terrorisme en het vernielen van een voertuig. Maar liefst vier openbaar aanklagers zijn op de zaak gezet.

Aanvankelijk wilde Saipov schuldig pleiten op alle aanklachten. Hij was ook bereid om levenslang naar de gevangenis te gaan, als hij maar niét de doodstraf zou krijgen. De aanklagers van de Amerikaanse Justitie vragen wel degelijk de doodstraf, en dat is niet onomstreden. In de staat New York is de doodstraf afgeschaft, maar federaal bestaat ze nog wel, bijvoorbeeld voor terreurdaden. Dáárom pleit Saipov nu onschuldig op alle aanklachten, uit protest tegen de doodstraf. 

Terrorist Sayfullo Saipov richtte met zijn gehuurde truck een bloedbad aan in New York.

De selectie van de twaalfkoppige jury voor het terreurproces heeft 3 maanden aangesleept. Sinds 2017 zit Saipov opgesloten in het Metropolitan Correctional Center in Manhattan. Dat ligt dicht bij het gerechtsgebouw aan Foley Square waar het proces plaatsvindt. Die gevangenis heeft een reputatie: soms wordt het cellencomplex het Guantànamo van New York genoemd. 

Ook de beruchte drugkartelbaas Joaquin "El Chapo" Guzmàn zat daar vast voor hij na zijn veroordeling tot levenslang naar de strengst bewaakte gevangenis van Amerika, ADX Florence, in Colorado werd overgebracht. Ook seksueel delinquent Jeffrey Epstein zat in het detentiecentrum van Manhattan toen hij in augustus 2019 zelfmoord pleegde in zijn cel. 

Minder dan vier uur na de aanslag op 31 oktober 2017, rond een uur of halfzeven 's avonds, liep New York vol met uitgelaten en verklede mensen voor de Halloween Parade, nog geen zes straatblokken verwijderd van de plek van terreur

Björn Soenens, VS-correspondent

Het is de eeuwige veerkracht van de stad New York. Het is moeilijk om de stad klein te krijgen: de grootste stad van Amerika kwam 9/11 te boven, de financiële crisis van 2008, de pandemie van 2020, en dus ook de Halloweenterreur van 2017.

Op 31 oktober 2021, vier jaar na haar tragische dood, kreeg Ann-Laure Decadt een mooie gedenkplaat aan het Hudson River Park. “Belgian victim of the Hudson River Park Path Terror Attack,” staat er te lezen. De West-Vlaamse vrouw uit Oostnieuwkerke zal niet worden vergeten. 

Het proces tegen haar moordenaar, Sayfullo Saipov, kan twee tot drie maanden duren. Eerst een maand over de schuldvraag, en daarna pas over de strafmaat. Maar op de tweede procesdag deze week al mogen haar zussen en haar moeder getuigen in de rechtszaal. Ze worden bijgestaan door de Vlaamse advocaten Walter Van Steenbrugge en Johan Heymans. De nabestaanden willen graag weten wat de dader heeft gedreven. Voor hen hoeft de doodstraf helemaal niet de uitkomst te zijn van dit proces.

De familieleden krijgen ook steun van de Amerikaanse staat: ze mogen op kosten van de VS twee weken op hotel verblijven en de Amerikaanse Justitie betaalt ook acht vliegtickets per persoon, om op vier verschillende tijdstippen van en naar het proces in New York te kunnen reizen.

Over de schuldvraag twijfelt intussen niemand. Daar gaat het eerste deel van het proces over. De vraag is alleen: krijgt de man die Ann-Laure Decadt uit Oostnieuwkerke het leven ontnam de doodstraf of een levenslange celstraf? Die vraag kan pas worden beantwoord als hij eerst schuldig wordt bevonden. Alle 12 juryleden moeten unaniem zijn in hun verdict alvorens Saipov naar de dodencel kan worden gestuurd.

Meest gelezen