Terrorismeproces 2.0: inspiratie uit New York cover

9 jan 2023 | Criminal Law

Terrorismeproces 2.0: inspiratie uit New York

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Opgelet: dit artikel werd gepubliceerd op 09/01/2023 en kan daardoor verouderde informatie bevatten.

Het terrorismeproces over de terroristische aanslagen die op 22 maart 2016 plaatsgrepen in Brussel en Zaventem beheerst al enige tijd de Belgische media. Vandaag, op 9 januari 2023 gaat in New York een ander terrorismeproces van start dat, spijtig genoeg, ook een Belgische dimensie heeft.

Op 31 oktober 2017 reed Sajfoello Saipov (toen 29) aan hoge snelheid met een gehuurde pick-uptruck over het afgeschermde voet- en fietspad aan de Hudson-rivier in Manhattan (New York City), met de bedoeling om zoveel mogelijk dodelijke slachtoffers te maken in naam van IS. Acht mensen, waaronder de jonge West-Vlaamse mama Ann-Laure Decadt (31), lieten daarbij het leven. Elf mensen raakten ernstig verwond.

Het proces in New York laat toe om één van de grootste kritieken op het Belgische terrorismeproces op scherp te stellen. Met de regelmaat van de klok wordt namelijk beweerd dat een juryproces voor een dergelijk dossier niet meer van deze tijd is. De verwachte duurtijd van minstens een zestal maanden zou aantonen dat de grenzen van wat een assisenproces aankan, bereikt zijn.

Maar is dat wel noodzakelijk zo?

Het Amerikaanse proces toont dat het ook anders kan en laat toe om de aanpak van de Belgische justitie kritisch te bevragen. Ook in de Verenigde Staten zal de dodelijkste terroristische aanslag in New York sinds 9/11 worden afgewikkeld voor een jury. Hier verwacht men echter het proces in een zevental weken te kunnen afronden: na een debat van een drietal weken over de schuldvraag, zal men zich vervolgens gedurende ongeveer vier weken over de strafmaat buigen.

De reden waarom het proces in New York zo snel kan verlopen, is omdat de Amerikaanse procureurs er niet voor hebben gekozen om exhaustief alle dossierstukken aan de jury te presenteren, maar om een zorgvuldige selectie te maken. Enkel de bewijsstukken die daadwerkelijk nuttig en nodig zijn om de 21 tenlasteleggingen te bewijzen waarvan dhr. Saipov wordt beschuldigd, zullen aan de jury worden voorgelegd.

Enkel belangrijkste getuigen

Zo worden in totaal slechts twee politiemensen gehoord: de agent die na de aanslagen als eerste ter plaatse kwam, en de agent die dhr. Saipov uiteindelijk (zonder dodelijk gevolg) neerschoot. Ook al kwamen tientallen andere hulpverleners eveneens ter plaatse, toch is ervoor gekozen om de jury niet te overladen met telkens gelijkaardige verklaringen. Enkel de belangrijkste getuigen krijgen tijdens het proces het woord.

Ook wat men van de opgeroepen getuigen ten overstaan van de jury precies wil bekomen, is op voorhand reeds door zowel het Openbaar Ministerie als de advocaten van de verdediging bepaald. Zij hebben allen de uitgebreide verklaringen doorgenomen die de verschillende getuigen doorheen het onderzoek hebben afgelegd, en zullen ter zitting slechts zeer specifieke vragen stellen aan de personen die in de getuigenbank plaatsnemen. Op die manier kunnen zij de aandacht van de jury vestigen op de cruciale puzzelstukken die zij nodig menen te hebben om hun standpunt te staven.

Ook de akte van beschuldiging waarmee het openbaar ministerie het proces zal aanvatten, werd herleid tot een tekst die in slechts drie uur zal worden toegelicht aan de juryleden.

Het contrast met de Belgische procedure kan haast niet groter zijn. Alleen al het voorlezen van de akte van beschuldiging – een tekst van maar liefst 486 pagina’s – heeft in Brussel een week geduurd. Waar men zich in de Verenigde Staten in principe zal beperken tot 21 schuldvragen, wordt verwacht dat in België de juryleden ongeveer 30.000 van dergelijke vragen beantwoorden.

Efficiënt en hedendaags

Zonder mij uit te willen spreken over de vraag of een assisenproces nog een plaats moet hebben binnen het Belgische rechtsstelsel, stel ik vast dat de New Yorkse procedure minstens aantoont dat dergelijke zwaarwichtige terrorismeprocessen ook op een andere, efficiëntere en hedendaagse wijze afgehandeld kunnen worden. Zelfs ten overstaan van een jury.

Welk jurylid kan zich na maanden van procesvoering nog herinneren welke getuigen in die eerste dagen zijn gehoord?

De vraag rijst waarom een gelijkaardige aanpak ook niet in België gevolgd werd, eens te meer daar geen enkele actor gebaat lijkt te zijn bij een proces dat over minstens zes maanden uitgesponnen wordt. Welk jurylid kan zich na maanden van procesvoering nog herinneren welke getuigen in die eerste dagen zijn gehoord? Welke magistraat of advocaat kan zich veroorloven om zoveel tijd te besteden aan één dossier, terwijl andere zaken zich ondertussen blijven opstapelen?

Hetzelfde gaat ook op voor de beklaagden die evident alle tijd moeten krijgen om hun rechten te laten gelden maar die zich nu al zeer nadrukkelijk roeren omtrent, bijvoorbeeld, de maandenlange naaktfouilles waaraan zij dreig(d)en te worden onderworpen.

Vele slachtoffers dreigen te botsen op de financiële limieten van hun rechtsbijstandspolisssen

Zelfs de burgerlijke partijen – waarvan vaak gezegd wordt dat zij een uitvoerig assisenproces als louterend zouden ervaren – blijven in een procedure van een dergelijke duurtijd in de kou staan. Welke burgerlijke partij vindt namelijk de emotionele draagkracht, laat staan de tijd, om maandenlang, dag in dag uit, de trauma’s van toen te herbeleven? Ook de effectieve bijstand van een advocaat zal voor vele burgerlijke partijen geen evidentie blijken te zijn. Vele slachtoffers dreigen immers te botsen op de financiële limieten van hun rechtsbijstandspolisssen, en op verzekeraars die dwars liggen om de enorme kosten van een dergelijk proces te vergoeden. Een terrorismeproces op mensenmaat, beperkter in duurtijd maar gerichter in zijn aanpak, was ook voor de burgerlijke partijen vermoedelijk dus wenselijker geweest.

Misschien dat het, voor het Belgische proces, nog niet te laat is om iets van inspiratie te puren uit de New Yorkse zaak?

Johan Heymans

Vennoot bij Van Steenbrugge Advocaten en raadsman van de familie Decadt tijdens het terrorismeproces in New York

Lees meer opiniestukken over het terrorismeproces: Na afbraak glazen kooien op 22/3-proces: de terugkeer van het rechterlijk bevel


Uw opinie op Jubel? Mail de redactie

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

0 Reacties

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.